Ֆիլտրերի տեսություն (Լ. Յա. Գոզման)

     

  È. Ú³. ¶á½Ù³ÝÇ  Ùáï»óáõÙÁ  ¹ÇïáõÙ  ¿  ÙÇç³ÝÓݳÛÇÝ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óáõÙÁ`  áñå»ë  ýÇÉïñ»ñÇ  ϳ٠ ³ñ·»ÉùÝ»ñÇ  ѳÕóѳñÙ³Ý Ñ³çáñ¹³Ï³Ý  ·áñÍÁÝóó: лñóϳݠ ³ñ·»ÉùÇ  ѳÕóѳñáõÙÁ  ¨  ³ÝóáõÙÁ Ýáñ ÷áõÉÇÝ, ½áõ·ÁÝÏ»ñÝ»ñÇÝ  ÃáõÛÉ  ¿  ï³ÉÇë  Ù³Ï»ñ»ë³ÛÇÝ  Í³ÝáÃáõÃÛáõÝÇó  ³Ýóݻɠ ³í»ÉÇ  ËáñÁ  ÙÇç³ÝÓݳÛÇÝ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ: ²Ûë  Ùáï»óáõÙÁ, ³é³çÇÝ  Ñ»ñÃÇÝ, Ó¨³íáñí»É  ¿ §ïÕ³Ù³ñ¹-ÏÇݦ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ѳٳñ: âݳ۳͠ Çñ  áõÝÇí»ñë³ÉáõÃ۳ݠ ÑÇٳݠ íñ³, ³ÛÝ  ÉÇáíÇÝ  ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ  ¿  Ù³ñ¹Ï³Ýó  ÙÇ稠 ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óáõÙÁ  Ýϳñ³·ñ»Éáõ  ѳٳñ, áñáÝù,   Ç  ëϽµ³Ý», Ù»ÏÁ  ÙÛáõëÇ  Ýϳïٳٵ  ÇÝã-áñ ¹ñ³Ï³Ý  ½·³óÙáõÝùÝ»ñ  »Ý  áõÝ»ó»É: àõëáõóãÇÝ  ¨  ³ß³Ï»ñïÇÝ, ϳ٠ ¹³ëïdzñ³ÏáÕÇÝ  ¨  Ýñ³  ë³ÝÇÝ, ջϳí³ñÇÝ  ¨  »ÝóϳÛÇÝ, »ñÏáõ ·áñÍÁÝÏ»ñÝ»ñÇÝ, ϳ٠ ÍÝáÕÇÝ  áõ  »ñ»Ë³ÛÇÝ, áñáÝù  ß÷í»É  »Ý  ÙÇÙÛ³Ýó  Ñ»ï  áñáß³ÏÇ  ųٳݳÏÇ  ÁÝóóùáõÙ, ÝáõÛÝå»ë  ϳñ»ÉÇ  ¿  Áݹáõݻɠ áñå»ë  ½áõÛ·Ç: ²ÛÅÙ  ¹Çï³ñÏ»Ýù  È. Ú³. ¶á½Ù³ÝÇ  Ùáï»óáõÙÁ  Ù³ëݳíáñ³å»ë  §áõëáõóÇã-³ß³Ï»ñ裂 ѳٳϳñ·Ç  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:

  Ðáõ½³Ï³Ý  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óٳݠ ·áñÍÁÝóóÁ, È. Ú³. ¶á½Ù³ÝÇ  ϳñÍÇùáí, ϳñ»ÉÇ  ¿ ë˻ٳïÇÏáñ»Ý  å³ïÏ»ñ³óݻɠ áñå»ë  ݻճóáÕ  ÙÇç³Ýóùáí  ÁÝóݳÉáõ  Ó¨áí, áñÁ  ÷³Ïí³Í  ¿  ³ñ·»ÉùÝ»ñÇ  ϳ٠ ýÇÉïñ»ñÇ  ѳٳϳñ·áí, áñáÝù  ³ÝÑñ³Å»ßï  ¿  ѳÕóѳñ»É, áñå»ë½Ç  ϳñáճݳë ß³ñÅí»É  ³é³ç: Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ  ³ñ·»Éù  ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÙ  ¿  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  áñáß³ÏÇ  ÷áõÉÇ: Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ    ³Û¹  ÷áõÉ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï  ·áñÍáõÙ  »Ý  ï³ñ³µÝáõÛà ·áñÍáÝÝ»ñ, áñáÝù  ¿É  Ýå³ëïáõÙ  »Ý  ϳ٠¿É  ËáãÁݹáïáõÙ  »Ý  ½áõ·ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ  Ùáï  ëÇÙå³ïdzÛÇ  ³é³ç³óÙ³ÝÁ: ²Û¹  ÙÇç³Ýóùáí  ³é³ç  ß³ñÅí»ÉÁ  ϳËí³Í  ¿  ½áõ·ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ  ÷áËѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ³ÏïÇíáõÃÛáõÝÇó: ²é³Ýó  Ýñ³Ýó  ·Çï³Ïóí³Í  ·áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ã»Ý  ϳñáÕ  ½³ñ·³Ý³É: ÊáñÁ  ¨ ϳÛáõÝ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ϳñáÕ  »Ý  ѳëÝ»É ÙdzÛÝ  ³ÛÝ  ½áõ·ÁÝÏ»ñÝ»ñÁ, áñáÝù  ѳçáñ¹³Ï³Ýáñ»Ý  ѳÕóѳñ»É  »Ý  µáÉáñ  ³ñ·»ÉùÝ»ñÁ:

 ¼áõÛ·Ç  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÁ, áñÁ  ³Ýó»É  ¿  ÙÇ  ß³ñù  ³ñ·»ÉùÝ»ñ, ã»Ý ѳݹÇë³ÝáõÙ  Ùßï³Ï³Ý  ¨  ϳñáÕ  »Ý  ˳Ëïí»É: ¸³  ϳåí³Í  ¿  ³ÛÝ  µ³ÝÇ  Ñ»ï, áñ  ³é³çÇϳ  ³ñ·»ÉùÁ  ¹³éÝáõÙ  ¿  Ýáñ  ÷áñÓáõÃÛáõÝ  ½áõÛ·Ç  ѳٳñ, ÇÝãå»ë  ¨  Ýñ³Ýù, áñáÝù  ݳ  ³ñ¹»Ý  µ³ñ»Ñ³çáÕ  Ï»ñåáí  Ñ³Õóѳñ»É  ¿: ²Ûë  ³ñ·»ÉùÇ  ³ÝóáõÙÁ  ϳñáÕ  ¿  ϳËí³Í  ÉÇݻɠ áõñÇß  ·áñÍáÝÝ»ñÇó, áñáÝù  ³Ù»Ý¨ÇÝ  ¿É  ÝÙ³Ý ã»Ý  ³ÛÝ  ·áñÍáÝÝ»ñÇÝ, áñáÝó  ßÝáñÑÇí  Ý³  ϳñáÕ³ó»É  ¿  ѳçáÕáõÃÛ³Ùµ  ѳÕóѳñ»É  µáÉáñ  ݳËÏÇÝ  ³ñ·»ÉùÝ»ñÁ: лñóϳݠ ³ñ·»ÉùÁ  ѳçáÕáõÃÛ³Ùµ  ѳÕóѳñ»ÉÁ  ϳåí³Í  ¿  Ý»ñùÇÝ  ¨  ³ñï³ùÇÝ å³ÛٳݻñÇ  ѳٳÏóáõÃÛáõÝÇó: ²ÛÝ  ï»Õ  áõÝÇ  ³ÛÝ  ¹»åùáõÙ, »Ã»  ß÷ٳݠ Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÁ  ³ÏïÇíáñ»Ý  ó³ÝϳÝáõÙ »Ý  ѳÕóѳñ»É  ³é³ç³óáÕ  ¹Åí³ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ¨  ³Ùñ³åݹ»É  Çñ»Ýó  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: öáËѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ϳñáÕ  »Ý  ÉÇݻɠ ϳÛáõÝ  ÙdzÛÝ  ³ÛÝ  ¹»åùáõÙ, »ñµ  ¹ñ³Ýó  å³Ñå³ÝáõÙÁ  Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ  ¿  ï³ÉÇë ¨°  áõëáõóãÇÝ, ¨°  ³ß³Ï»ñïÇÝ  ѳëÝ»É Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÇ  ѳٳñ  ϳñ¨áñ  Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ:

  È. Ú³. ¶á½Ù³ÝÁ  ³é³ÝÓݳóÝáõÙ  ¿  3  ÑÇÙݳϳݠ ³ñ·»ÉùÝ»ñ  ϳ٠ ËáãÁݹáïÝ»ñ, áñáÝù  ³ÝÑñ³Å»ßï  »Ý  ѳÕóѳñ»É Ñáõ½³Ï³Ý  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óٳݠ ¨  ß³ñáõݳÏáõÃ۳ݠ ѳٳñ:

  ²é³çÇÝ  ³ñ·»ÉùÁ  å³Ûٳݳíáñí³Í  ¿  ³ïñ³ÏódzÛÇ  ³é³ç³óٳݠ ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñáí, ϳ٠ ¿É   ½áõ·ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ  Ù»ÏÁ  ÙÛáõëÇ  ѳٳñ  ·ñ³íãáõÃÛ³Ùµ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óٳݠ ëϽµÝ³Ï³Ý  ÷áõÉáõÙ: ²Ûë  ÷áõÉáõÙ  ½áõ·ÁÝÏ»ñÁ, áñÁ  ïÇñ³å»ïáõÙ  ¿  ѳٳå³ï³ë˳ݠ µÝáõó·ñ»ñÇ          (³ñï³ùÇÝÁ, ¨ ³ÛÉÝ), ѳ¹»ë  ¿  ·³ÉÇë  áñáß³ÏÇ  ëïÇÙáõÉÇ, ËóÝÇ  ¹»ñáõÙ  ¨  ·Ý³Ñ³ïíáõÙ  ¿  ³Û¹  ѳïϳÝÇßÝ»ñÇ  ëáódzɳϳݠ ³ñÅ»íáñáõÃÛáõÝÇó  »ÉÝ»Éáí, ÷áË·áñÍáõÝ»áõÃ۳ݠ Çñ³íÇ׳ÏÇ  ã³÷³ÝÇßÝ»ñáí  ¨  Ñ»Ýó  ïí۳ɠ Ù³ñ¹áõ íÇ׳Ïáí: ²Ûë ÷á÷á˳ϳÝÝ»ñÇ  ³Ýµ³ñ»Ñ³ñÙ³ñ  ѳٳÏóáõÃ۳ݠ ¹»åùáõÙ, ³ïñ³Ïódz  ãÇ  ³é³ç³ÝáõÙ, ß÷áõÙÁ  ãÇ  ß³ñáõݳÏíáõÙ  ¨  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ³ÛÉ¨ë ¿É  ã»Ý  ½³ñ·³ÝáõÙ:

  ²Ûë  Ùáï»óٳݠ û·ï³·áñÍáõÙÁ, ѳïϳå»ë  §áõëáõóÇã-³ß³Ï»ñ裂 ѳٳϳñ·áõÙ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  µÝáñáß»Éáõ  ѳٳñ, Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ  »Ý  ï³ÉÇë  Ó¨³Ï»ñå»Éáõ  Ñ»ï¨Û³É  å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ, áñáÝù  ³ÝÑñ³Å»ßï  »Ý  ïí۳ɠ ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ѻﳷ³  ½³ñ·³óٳݠ ѳٳñ: ²Ûëå»ë, áõëáõóãÇ  ¨  ³ß³Ï»ñïÇ  ÙÇ稠 Ñáõ½³Ï³Ý  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ³é³ç³óٳݠ ѳٳñ  ³ÝÑñ³Å»ßï  ¿  »ñÏáõëÇ  ³ÏïÇí  ó³ÝÏáõÃÛáõÝÁ, ³é³çÇÝ  Ñ»ñÃÇÝ  áõëáõóãÇ, áõݻݳɠ ³Û¹  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ¸ñ³Ýù  ϳñáÕ  »Ý ¿É  ³í»ÉÇ  ½³ñ·³Ý³É, »Ã»  áõëáõóÇãÁ  ¨  ³ß³Ï»ñïÁ  ïÇñ³å»ïáõÙ  »Ý  áñáß³ÏÇ  Ù»ÏÁ  ÙÛáõëÇ Ñ³Ù³ñ  ·ñ³íÇã  µÝáõó·ñ³Ï³ÝÝ»ñáí, ѳٳå³ï³ë˳ݠ ÷á˳¹³ñÓ  ëå³ëáõÙÝ»ñáí: öáñÓÁ  óáõÛó  ¿  ï³ÉÇë, áñ  áõëáõóãÇ  ѳٳñ  ³Û¹åÇëÇ  µÝáõó·ñ³Ï³ÝÝ»ñ  »Ý  µ³í³Ï³ÝÇÝ  ѳ׳ˠ ѳݹÇë³ÝáõÙ  ÏáÏÇÏ  ³ñï³ùÇÝÁ, ϳñ·³å³ÑáõÃÛáõÝÁ  ¨  ³ß³Ï»ñïÇ  Ñ»ï³ùñùñ³ëÇñáõÃÛáõÝÁ, ÇëÏ  ³ß³Ï»ñïÇ  ѳٳñ`  ³ñ¹³ñáõÃÛáõÝÁ, µ³ñ»Ñ³ÙµáõÛñ  ÉÇÝ»ÉÁ, àõñÇßÇ  ³ÝÓÇ  Ýϳïٳٵ  ѳñ·³ÝùÁ  áõëáõóãÇ  ÏáÕÙÇó:

  ºñÏñáñ¹  ³ñ·»ÉùÁ  ϳ۳ÝáõÙ  ¿  ½áõ·ÁÝÏ»ñáç  ¨  Çñ  ÙÇ稠 áñáß³ÏÇ  ÝÙ³ÝáõÃ۳ݠ ٳϳñ¹³ÏÇ  å³Ñ³ÝçáõÙÁ: ÜÙ³ÝáõÃ۳ݠ ¹ÇñùáñáßáõÙÝ»ñÇ  ëϽµáõÝùÁ  ·áñÍáõÙ  ¿  ¨  ͳÝáÃáõÃ۳ݠ ëϽµÝ³Ï³Ý  ßñç³ÝáõÙ`  áñå»ë  ½áõ·ÁÝÏ»ñáç  ÁÝïñáõÃ۳ݠ ѳٳñ  ÑÇÙù, µ³Ûó  ѻﳷ³ÛáõÙ  ËáëùÁ  ·ÝáõÙ  ¿   ³í»ÉÇ  ËáñÁ  ÝÙ³ÝáõÃ۳ݠ Ù³ëÇÝ`  áñå»ë  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ѻﳷ³  å³Ñå³Ýٳݠ ѳٳñ  ϳñ¨áñ³·áõÛÝ  å³ÛÙ³ÝÇ:

  ²é³çÇÝ  »ñÏáõ  ³ñ·»ÉùÝ»ñÁ  ѳÕóѳñ»Éáõ  ѳٳñ  ÑÇÙݳϳݠ ËݹÇñ  ¿  ѳݹÇë³ÝáõÙ  Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý  ³Ýíï³Ý·áõÃ۳ݠ ³å³ÑáíáõÙÁ, µ³ñ»Ñ³ñÙ³ñ  ϳ٠ ÏáÙýáñï  ¨  ³Ýíï³Ý·  Çñ³íÇ׳ÏÇ  ëï»ÕÍáõÙÁ, áñÁ »ñ³ß˳íáñáõÙ ¿  ½áõ·ÁÝÏ»ñáç  ÏáÕÙÇó  ÁݹáõÝٳݠ áñáß³ÏÇ  ٳϳñ¹³Ï:

  л勉µ³ñ, áñå»ë½Ç ϳñáճݳÝù ѳÕóѳñ»É  »ñÏñáñ¹  ³ñ·»ÉùÁ, å³Ñ³ÝçíáõÙ  ¿  áõëáõóãÇ  ¨  ³ß³Ï»ñïÇ  ÙÇ稠 áñáß³ÏÇ  ³éáõÙáí ³í»ÉÇ ËáñÁ  ÝÙ³ÝáõÃÛáõÝ, áñÁ  ³å³ÑáíáõÙ  ¿  »ñÏáõëÇÝ  ¿É  (ϳ٠ ·áÝ» ÙdzÛÝ  áõëáõóãÇÝ)  Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý  ÏáÙýáñïÇ  ¨  ³Ýíï³Ý·áõÃ۳ݠ ½·³óáõÙ: ¸Çñù»ñÇ  Ç  ëϽµ³Ý»  ³Ýѳí³ë³ñáõÃÛáõÝÇó  »ÉÝ»Éáí`  áõëáõóãÇ  Ùáï  ß³ï  ¿  áã  ÙdzÛÝ  Çß˳ÝáõÃÛáõÝÁ, µ³Ûó  ݳ¨  å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝÁ, Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý  ÏáÙýáñïÇ  ½·³óáõÙÁ  ³Ûë  ½áõÛ·Ç  ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ùáï  ï³ñµ»ñ  »Ý: ºñÏáõëÝ  ¿É  ëïÇåí³Í »Ý å³Ñå³Ý»Éáõ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ÝáõÛÝÇëÏ  ³ÛÝ  ¹»åùáõÙ, »ñµ  µ³í³ñ³ñ  ã³÷áí  ÁݹáõÝí³Í  ã»Ý  ½·áõÙ  ³ÛÉ  ½áõ·ÁÝÏ»ñáç  ÏáÕÙÇó: ²Ûë  ëïÇåáճϳÝáõÃÛáõÝÁ  µ³í³Ï³ÝÇÝ  áõŻՠ ³½¹áõÙ  ¿ ÇÝãå»ë  áõëáõóãÇ, ³ÛÝå»ë  ¿É  ³ß³Ï»ñïÇ  íñ³: àõëáõóÇãÁ  ëïÇåí³Í ¿  áõëáõó³Ý»Éáõ  µáÉáñ  ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇÝ. ¨°  Ýñ³Ýó, áõÙ  ݳ  ѳí³ÝáõÙ  ¿, ¨°  Ýñ³Ýó, áíù»ñ  Çñ»Ý  ÁݹѳÝñ³å»ë  ¹áõñ  ã»Ý  ·³ÉÇë: Æñ  Ñ»ñÃÇÝ, ³ß³Ï»ñïÁ  ÝáõÛÝå»ë  ³½³ï  ã¿  áõëáõóãÇ  Çñ  ÁÝïñáõÃ۳ݠ Ù»ç:

  ²ÛëåÇëÇ  Çñ³íÇ׳ÏÁ  ³ÝËáõë³÷»ÉÇáñ»Ý  µ»ñáõÙ  ¿  Ù³Ýϳí³ñÅÇ  Ùáï  Ý»ñùÇÝ  ÏáÝýÉÇÏïÇ ³é³ç³óÙ³ÝÁ, »Ã»  ݳ ãÇ  ·Çï³ÏóáõÙ Çñ  ½·³óÙáõÝùÝ»ñÁ  ëáíáñáÕÝ»ñÇ  Ýϳïٳٵ  ¨  ãÇ  ÷áñÓáõÙ  ÇÝã-áñ  Ó¨áí  ¹ñ³Ýù  ÉáõÍ»É: γñ»ÉÇ  ¿  ³ë»É, áñ  ³Ûë ٳϳñ¹³ÏáõÙ  ¹åñáó³Ï³Ý  áõëÙ³Ý Çñ³¹ñáõÃÛáõÝáõÙ Ñݳñ³íáñ  »Ý  »ñÏáõ  ÉáõÍáõÙÝ»ñ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ѻﳷ³  ½³ñ·³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: 

  ²é³çÇÝÁ`  µ³ñ»Ýå³ëï, »ñµ  »ñÏáõ  ½áõÛ·Ý  ¿É  ½·áõÙ  »Ý  Çñ»Ýó  ³Ûë  Ï³Ù  ³ÛÝ  ã³÷áí ÏáÙýáñï, µ³ñ»Ñ³ñÙ³ñ  íÇ׳ÏáõÙ  ¨  ÁݹѳÝáõñ  ³éٳٵ  ÁݹáõÝáõÙ  »Ý  Ù»ÏÁ  ÙÛáõëÇÝ: ºñÏñáñ¹Á`  ³Ýµ³ñ»Ýå³ëï, »ñµ  Ýñ³ÝóÇó  áñ¨¿  Ù»ÏÁ  ½·áõÙ  ¿  Çñ»Ý ﳷݳå³ÉÇ  ¨  áã  ³Ýíï³Ý·  ¨  ãÇ  ÁݹáõÝáõÙ  ÙÛáõëÇÝ: ºñÏñáñ¹Ç  ¹»åùáõÙ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ÏñáõÙ  »Ý  ɳñí³Í  µÝáõÛà ¨  ϳñáÕ  »Ý  ųٳݳϠ ³é  ųٳݳϠ µ³ñ¹³Ý³É ï³ñµ»ñ  ïÇåÇ  ÏáÝýÉÇÏï³ÛÇÝ  Çñ³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí:

    гçáñ¹  ³ñ·»ÉùÝ»ñÇ  ³ÝóáõÙÁ  ϳåí³Í  ¿  ³ÛÉ  ËݹÇñÝ»ñÇ  ÉáõÍٳݠ Ñ»ï, áñáÝù  ³½¹áõÙ  »Ý  áã  ÙdzÛÝ  ³Ýíï³Ý·áõÃ۳ݠ ½·³óáõÙÇ  íñ³, µ³Ûó  ݳ¨  ½áõ·ÁÝÏ»ñÝ»ñÇ  ѳٳñ  ÇÝã-áñ  ϳñ¨áñ  Ýå³ï³Ï»ñÇ  ѳëÝ»Éáõ  íñ³: лñóϳݠ ³ñ·»ÉùÇ  ѳÕóѳñáõÙÁ  »Ýó¹ñáõÙ   ¿  Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ  Áݹ·ñÏ»Éáõ  ½áõÛ·Ç  ³Ý¹³ÙÝ»ñÇÝ  Ùdzëݳϳݠ ·áñÍáõÝ»áõÃ۳ݠ Ù»ç: ²Ûë ï»ë³ÏÇ  Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÁ  ³å³ÑáííáõÙ  ¿  ³ÝÓݳÛÇÝ  ¨  í³ñù³·Í³ÛÇÝ  µÝáõó·ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ  ѳٳå³ï³ë˳ݠ ѳٳÏóáõÃÛ³Ùµ, Ýßí³Í ¹»ñ³ÛÇÝ   ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛ³Ùµ:

  ºññáñ¹  ³ñ·»ÉùÁ-  ¹»ñ³ÛÇÝ  ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛáõÝÁ-  Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ  ½áõÛ·Ç  ѳٳñ  áõÝÇ  Çñ  ѳٳñ  ËÇëï  ³Ýѳï³Ï³Ý  µÝáõÛÃ: ÊáëùÁ  ·ÝáõÙ  ¿ Ù»ÏÁ  ÙÛáõëÇÝ  ѳٳå³ï³ë˳ݠ ÉÇÝ»Éáõ Ù³ëÇÝ, ³ÛëÇÝùÝ` ½áõÛ·Ç  ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ  ÏáÕÙÇó  í»ñóí³Í  ÙÇç³ÝÓݳÛÇÝ  ¹»ñ»ñÇ  Ù³ëÇÝ`  Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý, ëáódzɳϳݠ ¨  ³ÛÉÝ: ´³óÇ  ³Û¹, ïí۳ɠ ³ñ·»ÉùÁ  ѳÕóѳñ»Éáõ  ѳٳñ  ³ÝÑñ³Å»ßï  ¿  áõñÇß  Ù³ñ¹Ï³Ýó  ¨  ëáódzɳϳݠ ßñç³å³ïÇ  Ñ»ï  Ñ³Ù³ï»Õ  ÷áË·áñÍáõÝ»áõÃ۳ݠ µ³½³ÛÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝ: ÜٳݳïÇå  µ³½³  ¿  ѳݹÇë³ÝáõÙ  ½áõÛ·Ç  ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ  ³ÝÓݳÛÇÝ  µÝáõó·ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ  ѳٳå³ï³ë˳ݠ ѳٳÏóáõÃÛáõÝÁ: ºññáñ¹  ³ñ·»ÉùÇ  ³ÝóϳóÙ³Ý Ï³å³ÏóáõÃÛ³Ùµ  ϳéáõó»É  ϳÝ˳ï»ëáõÙÝ»ñ  µ³í³Ï³ÝÇÝ  ¹Åí³ñ  ¿: ¸³  ϳåí³Í  ¿  ³ÛÝ  ÷³ëïÇ  Ñ»ï, áñ  Çñ  ½³ñ·³óٳݠ Ñ»ï  Ù»Ïï»Õ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  Ó»éù  »Ý  µ»ñáõÙ  ³í»ÉÇ  áõ  ³í»ÉÇ  ÛáõñûñÇݳϠ µÝáõÛÃ, ¨, ¹ñ³  Ñ»ï  Ï³åí³Í, Ó¨³íáñ»É  µáÉáñ  ½áõÛ·»ñÇ  ѳٳñ  ÁݹѳÝáõñ  ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñ, ¹³éÝáõÙ  ¿  ³í»ÉÇ   µ³ñ¹:

  л勉µ³ñ, ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ѻﳷ³  ½³ñ·³óٳݠ ѳٳñ  ³ÝÑñ³Å»ßï  ¿  áõëáõóãÇ  ¨  ³ß³Ï»ñïÇ  ÙÇ稠 ¹»ñ³ÛÇÝ  ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛáõÝ  ¨  Ýñ³Ýó  ³ÝÓݳÛÇÝ µÝáõó·ñ³Ï³ÝÝ»ñÇ  áñáß³ÏÇ  ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛáõÝ: ´³í³Ï³ÝÇÝ  ѳ׳ˠ ³ÛëåÇëÇ  ï»ë³ÏÇ  ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛáõÝÁ  ٻͳٳë³Ùµ  ϳËí³Í  ¿  áõëáõóãÇ` ×ÏáõÝáñ»Ý  Çñ  í³ñù³·ÇÍÁ  ÷áË»Éáõ áõݳÏáõÃÛáõÝÇó, ¹³ëÇ  Çñ³¹ñáõÃÛáõÝáõÙ  ÙÇ  ¹»ñÇó  ÙÛáõëÇÝ  ³ÝóÝ»Éáí`  àõëáõó³ÝáÕÇ, ú·ÝáÕÇ, ÀÝÏ»ñáç, öáñÓ³·»ïÇ  ¨  ³ÛÉÝ: àõëáõóãÇ  áõݳÏáõÃÛáõÝÁ  Çñ³·áñÍ»Éáõ  Çñ  »ÝóϳÛáõÃ۳ݠ ï³Ï ·ïÝíáÕ  ³ÙµáÕç  ¹»ñ»ñÇ  ËáõÙµÁ`  ϳåí³Í  ¿  Ýñ³  ëáódzÉ-Ñá·»µ³Ý³Ï³Ý  ÏáÙå»ï»ÝïáõÃÛ³Ý Ñ»ï, ëï»Õͳ·áñͳϳݠ Ý»ñáõÅÇ, é»ýÉ»ùëdzÛÇ  ½³ñ·³óٳݠ ٳϳñ¹³ÏÇ  Ñ»ï, ÁÝïñáõÃÛáõÝ  ϳï³ñ»Éáõ  áõݳÏáõÃ۳ݠ Ñ»ï  ¨  ÏñÇ  ¹ñ³  ѳٳñ  å³ï³ë˳ݳïíáõÃÛáõÝ:

  È. Ú³. ¶á½Ù³ÝÇ  Ùáï»óÙ³Ý Ñ³Ù³Ó³ÛÝ`  Ñáõ½³Ï³Ý  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  Çñ»Ýó  ½³ñ·³óٳݠ Ù»ç  ³ÝóÝáõÙ  »Ý  ³ñ·»ÉùÝ»ñÇ  ѳٳϳñ·Ç  ÙÇçáí, áñÁ  µÝáõó·ñíáõÙ  ¿  ³í»ÉÇ  ß³ï  ³ÛÉ  Ù³ñ¹áõ  Ý»ñ³ß˳ñÑáí: Àëï  Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óٳݠ ³ëïÇ׳ÝÇ`  ½áõ·ÁÝÏ»ñÁ  ëϽµÇó  ÁÝϳÉíáõÙ  ¿  áñå»ë  ûµÛ»Ïï, ѳٳå³ï³ë˳ݠ ѳïϳÝÇßÝ»ñÇ  ÏñáÕ, ¨  ÙdzÛÝ  Ñ»ïá  Ó¨³íáñíáõÙ  ¿  Ýñ³  Ýϳïٳٵ  áñå»ë  ëáõµÛ»ÏïÇ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÁ, áñÇ  Ñ»ï  ëï»ÕÍíáõÙ  ¿  ³ß˳ñÑÇ  ÁݹѳÝáõñ  Ùdzëݳϳݠ å³ïÏ»ñÁ: ØÇ  ³ñ·»ÉùÇó  ÙÛáõëÇÝ  ³ÝóÝ»Éáõ  Å³Ù³Ý³Ï ÷á÷áËíáõÙ  »Ý  áõëáõóãÇ  ¨  ³ß³Ï»ñïÇ  ÙÇ稠 ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  áñ³ÏÁ  ¨  ÇÙ³ëïÁ:

  гñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ  ½³ñ·³ÝáõÙ  »Ý, ¨  Ýñ³Ýó  å³Ûٳݳíáñí³ÍáõÃÛáõÝÁ  ¹³éÝáõÙ ¿  ³í»ÉÇ  áõ  ³í»ÉÇ  ³Ýѳï³Ï³Ý, ÇëÏ  µáÉáñ  ½áõÛ·»ñÇ  ѳٳñ  Ñëï³Ï  ¨  ùÇã  Ã» ß³ï  ÁݹѳÝáõñ  ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÁ  Çñ»Ýó  ï»ÕÁ  ½ÇçáõÙ  »Ý  Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ  ½áõÛ·Ç  ѳٳñ  ÛáõñûñÇݳϠ ϳËí³ÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: Üßí³Í  Ùáï»óáõÙÁ  ϳñáÕ  ¿  û·ï³Ï³ñ  ·áñÍÇù  ѳݹÇë³Ý³É  Ù³Ýϳí³ñÅÝ»ñÇ  ¨  ¹³ëïdzñ³ÏÝ»ñÇ  ѳٳñ, áñáÝù  ÏáÕÙÝáñáßí³Í  »Ý  µ³ñ»Ñ³ñÙ³ñáõÃÛ³ÝÁ  ѳëÝ»ÉáõÝ  ¨ ëï»Õͳ·áñͳϳݠ ÇÝùݳ³ñï³Ñ³Ûïٳݠ  ³ß³Ï»ñïÝ»ñÇ  Ñ»ï  áõÝ»ó³Í  Çñ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: ²Ûë  Ùáï»óáõÙÁ  µ³Ý³ÉÇ  ¿ ³ÛÝ ËݹÇñÝ»ñÇ  ÉáõÍٳݠ ѳٳñ, áñáÝù  ³ÝËáõë³÷»ÉÇáñ»Ý  ³é³ç³ÝáõÙ  »Ý  àõñÇßÇ  Ñ»ï  Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óٳݠ Ñ»ï  Ù»Ïï»Õ:

  ²ÛëåÇëáí, ÷áñÓÁ  óáõÛó  ¿  ï³ÉÇë, áñ  ÙÇç³ÝÓݳÛÇÝ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ  ½³ñ·³óáõÙÁ  ÙÇßï  »Ýó¹ñáõÙ  ¿  Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ  ³ÝÓÇ  µ³½Ù³½³Ý µáÉáñ  ÏáÕÙ»ñÇ  Ý»ñ·ñ³íí³ÍáõÃÛáõÝÁ  ¹ñ³  Ù»ç: ²ÛëåÇëáí, àõñÇßÇ  Ýϳïٳٵ  ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÁ  áñå»ë  ÙÇçáóÇ, ³ëïÇ׳ݳµ³ñ  ³×áõÙ  ¿ àõñÇßÇ  Ýϳïٳٵ  ѳñ³µ»ñáõÃ۳ݠ áñå»ë  ÇÝùݳñÅ»ùÇ, ¨  ³Û¹  ³ÝóáõÙÁ  Ñݳñ³íáñ  ¿  ¹³éÝáõÙ  ³ÝÓݳÛÇÝ  ³×Ç ßÝáñÑÇí  Ï³Ù  Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ  ½áõ·ÁÝÏ»ñáç  ÇÝùݳ½³ñ·³óٳݠ ßÝáñÑÇí:   

    Իհարկե,  նման ֆիլտրացիոն մոդելը հաշվի չի առնում շփման ֆենոմենի համար կսրևոր սկզբունքային մի շարք մոմենտներ, ինչպիսին է օրինակ`այն, որ շփումը յուրաքանչյուր զույգի կամ խմբի մոտ զարգանում է յուրահատուկ և երբեմն միայն տվյալ դեպքին բնորոշ եղանակով: Կարծիքն այն մասին, որ զույգերը, չնայած նրանց միջև գոյություն ունեցող հսկայական տարբերությունների անցնում են հարաբերությունների զարգացման միևնույն ճանապարհը, կամ միևնույն ֆիլտրերը, բավակակին պարզեցնում է իրական պատկերը: Բացի դա` ֆիլտրերի հիմնադրույթ դժվարությամբ են ներդրվում երկարատև հարաբերությունների, և հենց դրանց մասնակիցների անհատական փոփոխությունների փաստը: Փոխհարաբերությունների հետագա փուլերում փոխհարաբերությունների մեջ են մտնում երբեմն լրիվ այլ մարդիկ, որոնք գրեթե նմանություն չեն ունենում փոխհարաբերությունների սկզբնական փուլերում հարաբերությունների մեջ մտնող անձանց հետ: Հետևաբար ֆիլտրերն էլ նրանց համար պետք է փոփոխվեն:

    Մյուս կողմից, ցանկացած տեսություն իրենից ներկայացնում է իրականության պարզեցված տարբերակ, իսկ հոգեբանական մոդելները, որոնք միշտ ուղղված են ընդհանուր օրինաչափությոնների բացահայտմանը, պարտադիր չէ, որ կենտրոնանան առանձին դեպքերի վրա: Այդ պատճառով հաջորդական ֆիլտրերի մասին պատկերոցումը, որոնք անցնում են մարդիկ արտաքին -  մակերեսային  հարաբերություններից ներքին – խորքային հարաբերություններին անցում կատարելիս, օգտակար է հուզական հարաբերությունների զարգացման պրոցեսի ուսումնասիրության համար:

¶ñ³Ï³ÝáõÃ۳ݠ ó³ÝÏ

1.  Гозман  Л. Я.  Психология  эмоциональных  отношений. М., 1987

2.  Мясищев  В. Н. Психология  отношений. М., Воронеж, 1995

3.  Обозов  Н. Н. Психология  межличностных  отношений. Киев, 1990

4.  Середа  Е. И. Практикум по  межличностным  отношениям:помощь и личностный  рост. М., 2002

5.  http://www.vuzlib.ru

6.  www.gumer.info

7.  http://www.koob.ru

8.  www.nauka-shop.com

9. http://www.lenta.ru